Chum sành gốm sứ Bát Tràng 30 lít – đựng rượu, gạo nâu

Chum sành là một biểu tượng gắn bó sâu sắc với đời sống nông thôn Việt, đặc biệt là trong các hoạt động sinh hoạt và lưu trữ truyền thống. Dù thời gian có thay đổi, những chiếc chum vẫn giữ vai trò quan trọng nhờ vào tính bền vững và ứng dụng đa dạng. Hãy cùng khám phá hành trình lịch sử và giá trị văn hóa đặc biệt của chum sành Bát Tràng – dòng sản phẩm gốm cổ truyền nổi bật của miền Bắc Việt Nam.

Lịch sử hình thành nghề gốm tại Bát Tràng

Nằm nép mình bên bờ tả sông Hồng thuộc địa phận huyện Gia Lâm, Hà Nội, làng nghề gốm Bát Tràng từ lâu đã được xem là trung tâm (hub) sản xuất gốm sứ lớn nhất cả nước. Đây là nơi tạo ra những sản phẩm mang đậm tính nghệ thuật, kỹ thuật cao (high craftsmanship) và được giới tiêu dùng trong và ngoài nước ưa chuộng.

Ghi chép dân gian truyền lại rằng, dòng họ Nguyễn Ninh Tràng là một trong những cư dân đầu tiên đặt nền móng cho nghề gốm tại khu vực này. Cách đây khoảng 700 năm, họ đã di cư từ vùng Bồ Bá – bao gồm Bồ Xuyên và Bạch Bát, vốn là hai địa danh thuộc huyện Yên Mô, phủ Trường Yên xưa kia (nay thuộc tỉnh Ninh Bình), đến vùng đất ven sông Hồng để lập nghiệp.

Khi vua Lý Thái Tổ dời đô về Thăng Long vào năm 1010, vùng đất này nhanh chóng trở thành điểm đến của nhiều thợ thủ công và thương nhân. Nhờ vào địa thế thuận lợi và nguồn nguyên liệu sẵn có – đặc biệt là đất sét trắng (white clay), Bát Tràng từng bước phát triển mạnh mẽ, từ một làng nghề nhỏ trở thành nơi cung cấp sản phẩm gốm sứ cho triều đình nhà Minh.

Chum sành Bát Tràng có từ khi nào?

Hiện tại, không có tài liệu chính thức nào xác định thời điểm chính xác chum sành được sản xuất tại Bát Tràng. Tuy nhiên, qua các phát hiện khảo cổ học và di tích, có thể khẳng định rằng các loại chum (jar/vessel) đã xuất hiện từ thời kỳ tiền sử.

Ví dụ điển hình là quần thể di tích Plain of Jars tại Lào, bao gồm hàng nghìn chiếc chum đá nằm rải rác dưới chân dãy Trường Sơn – có niên đại khoảng từ thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên đến thế kỷ thứ 8 sau Công nguyên. Những chiếc chum này được đục từ đá, dáng hình trụ, phần miệng thon, đáy rộng – mang nhiều giả thuyết về công năng sử dụng như làm bình đựng nước, hoặc nơi đặt tro cốt sau hỏa táng (burial jar).

Cho đến ngày nay, chum vẫn là vật dụng thiết yếu với người Việt: dùng để ủ mắm, làm dưa, lên men rượu (fermentation jar), trưng bày, nuôi cá hoặc làm tiểu cảnh. Mỗi chiếc chum ra đời đều phản ánh một nhu cầu thực tiễn của xã hội trong từng thời kỳ.

Phân loại chum sành Bát Tràng hiện đại

Trải qua hàng thế kỷ, sản phẩm chum Bát Tràng được cải tiến về kiểu dáng, tuy nhiên về mặt chủng loại, chúng vẫn được chia thành hai dòng chính: chum có lớp men phủ (glazed jars) và chum sành mộc không tráng men (unglazed jars).

Chất liệu để tạo ra hai loại chum này đều là đất sét đỏ pha công thức riêng biệt tại Bát Tràng. Cách nhận biết rất đơn giản: chum không men thường có lớp bề mặt nhám nhẹ, khi sờ vào có cảm giác mềm như nhung (velvety texture), tông màu đỏ nâu trầm.

Ngược lại, chum được tráng men sẽ có lớp phủ sáng bóng, dễ phản xạ ánh sáng. Khi đặt dưới đèn, ta có thể thấy các góc phản chiếu thay đổi linh hoạt.

Ứng dụng của từng loại chum cũng rất rõ ràng. Loại không men thường được dùng để ngâm rượu hoặc lên men thực phẩm vì bề mặt xốp giúp hơi thoát ra ngoài. Loại có men lại phù hợp cho việc chứa nước, đựng gạo, hoặc dùng trong trang trí nội thất.

THÔNG TIN SẢN PHẨM

Đặc điểm	Chum sành gốm thủ công Bát Tràng dung tích 30 lít – phù hợp đựng gạo, rượu, thực phẩm khô
Chất lượng và xuất xứ	Chum chính hãng từ Bát Tràng – sản phẩm truyền thống được sản xuất theo kỹ thuật (ceramic firing technique) lâu đời, bảo đảm độ bền và an toàn cho người dùng
Đặc điểm kỹ thuật	Sản phẩm bao gồm: một chum và một nắp đậy kèm theo. Bề mặt chum mịn, có độ xốp nhất định, giúp quá trình giải độc tố (detoxification) từ rượu khi chôn hạ thổ hiệu quả hơn
Màu sắc	Màu đỏ nâu đặc trưng, được tạo thành từ sự kết hợp giữa thành phần khoáng trong đất nung và quá trình nung ở nhiệt độ cao (high-temperature kiln firing)
Âm thanh kiểm định	Gõ nhẹ vào thân chum – nếu phát ra tiếng vang như tiếng chuông đồng (resonant bell-like sound), đó là dấu hiệu nhận biết sản phẩm chuẩn Bát Tràng
Giá trị sử dụng	Tiết kiệm chi phí, tuổi thọ cao, dễ vệ sinh và thân thiện với môi trường